Page 73 - Çevre Şehir ve İnsan - Sayı 1

Çevre, Şehir ve İnsan

Bakırcılık Bağdan bahçeden, tarladan gelen eşlerini
bekleyen annelerimiz, torunları için hırka
Bakır işleme sanatı tarih öncesine kadar ören babannelerimiz kapı önlerinde kalay-
dayanmaktadır. Bakır birçok aşamadan geçer, cıların yollarını gözlerlerdi adeta. Şimdi ise
önce yüksek ısıyla yumuşaması sağlanır. bakır ürünlerin kalaylanması için nadir kal-
Bu işleme tavlama denir. Tavlama işlemin- mış kalay ustalarını sokak aralarında arayıp
den sonra yumuşayan bakıra dövme işlemi bulmak gerekiyor.
uygulanır, ömrünü bakır işleme sanatına
adayan ustalar çekicin darbeleriyle bakıra Alem Zanaatı
aşkla şekil verir. Çakma ve çizme olarak
bilinen işleme yöntemleri dışında, yalnızca Nesilden nesile ulaşan zamana karşı direnen
Gaziantep’te çekiç ve çelik kalemle yapılan zanaatlardan biri de alemdir. Tarih öncesi
işlemeler de vardır. Bu yöntemler ile yapılan devirlere kadar dayanan alem, bayrak direği
tek bir bakır parçanın işlenmesi haftalarca ya da mızrak gibi uzun bir gönderin ucuna
belki aylarca sürmektedir. takılır. Liderin bulun duğu yeri göstermek
Türk mutfağının vazgeçilmezi olan bakır amacıyla kullanılırdı. Bir kavim ya da toplu-
kaplar, ısıyı eşit yayması sebebiyle yemek- luğu tek bir çatı altında birleştirir, birlik ve
lerin daha lezzetli olmasını sağlamaktadır. beraberliği sembolize ederdi.
Bakır, yalnızca mutfak eşyalarında değil süs
eşyası olarak da kullanılmaktadır. Camilerimizin kubbelerinin veya minarelerin
üzerine takılan bir tepelik olarak
Günümüz mutfaklarında bakır kaplar adlandırılır. Alem, camile-
yerini çelik, alüminyum, cam ve rimizin kubbelerindeki
tek kullanımlık plastik kaplara hilal simgesiyle
bıraktı. Salonlarımızın vitrin- İslamiyet’i, ay ve
lerinde yer alan bakır ten- yıldız simgesiyle
cereler, fincan takımları ve de Türk bayrağını
ibrikler ise bize zamanda sembolize eder.
yolculuk yaptırıyor. Böylece alemler,
hem Müslü-
Kalaycılık manlığı hem de
Türk toplumunu
temsil etmektedir.
Kalaycılık geleneksel Türk
el sanatlarımızdan biri olan Bakır, pirinç ya da
bakırcılığın yan kolu olarak kurşundan işlenerek
gelişmiştir. Bakır kapların kalay- üretilen cami alemi;
lanmasının nedeni, bakırın oksitlen- Bursa, Gaziantep, Samsun,
mesinin zehirlenmelere sebep olmasıdır. Trabzon, Afyon gibi şehirleri-
Geçmişte bakırcılarda çalışan kalaycıların mizde halen üretilmeye devam etmektedir.
yanı sıra köy köy gezen kalaycılar da vardı.

Telkâri

Dededen babaya, babadan oğula ya da
usta çırak ilişkisiyle günümüze kadar
ulaşan telkâri, gümüş veya altını ince
teller haline getirip usta ellerin hüne-
riyle ve ince işçilikle örülerek sanata
dönüştürülüyor. Büyük bir emekle üreti-
len ve estetiğiyle tüm dikkatleri üzerine
çeken telkâri, takılarda kullanıldığı gibi
tarak, vazo, tepsi gibi ev dekorasyonla-
rında da yer alıyor.

Bu eşsiz sanat ülkemizde Ankara, Mardin
ve Trabzon’da yaşatılmaya devam ediyor.
Bir zamanlar Ahi Teşkilatı’nın mensupları
olan, atalarından bu sanatı devralan
ve ömürlerini telkâriye adayan ustalar 73
zamana karşı direnmeye devam ediyor.

13.02.2024 16:12
120224.indd 73 13.02.2024 16:12
120224.indd 73